Ból gardła to powszechna dolegliwość kojarzona najczęściej z wypiciem lub zjedzeniem czegoś zimnego, przeziębieniem i anginą. Jednak ten niewinny objaw może wskazywać również na poważną chorobę. W jakich sytuacjach pojawia się ból gardła? Dowiedz się więcej.
Co to jest ból gardła? Rodzaje
Ból gardła to powszechnie występujący objaw, z którym pacjenci zgłaszają się do lekarza podstawowej opieki zdrowotnej. Jego rozpoznanie przez pediatrę, lekarza rodzinnego lub otolaryngologa jest podstawą właściwej diagnozy i wdrożenia odpowiedniego leczenia [1].
Odczuwana nadwrażliwość czuciowa w obrębie bogato unerwionego gardła może być łagodna, silna, chwilowa lub przewlekła. Jakie są rodzaje bólu gardła? Oto najczęstsze [1]:
- kłucie,
- drapanie,
- zaburzenia połykania (dysfagia),
- silny ból gardła przy przełykaniu,
- ból uniemożliwiający połykanie (odynofagia).
Dość często ból gardła promieniuje aż do ucha. Czasami ze względu na podrażnienie zakończeń nerwowych w gardle pojawia się też odruch kaszlu i chrząkania [1].
Co wywołuje ból gardła i migdałków podniebiennych?
Pojawienie się bólu gardła związane jest z różnymi czynnikami. Można podzielić je na trzy kategorie [3]:
- czynniki biologiczne: wirusy, bakterie alergeny;
- czynniki fizyczne: obecność ciała obcego, spożywanie bardzo gorących lub bardzo zimnych napojów i potraw, przebywanie w pomieszczeniu, gdzie jest suche lub bardzo wilgotne powietrze;
- czynniki chemiczne: kontakt ze zbyt wysokim stężeniem substancji toksycznych, np. w kopalniach lub zakładach chemicznych, ekspozycja na dym papierosowy.
Konieczne jest ustalenie rodzaju bodźca, który wywołuje ból gardła. Wówczas można wdrożyć odpowiednie postępowanie medyczne.
Od niewinnej dolegliwości do poważnej choroby – co może oznaczać ból gardła?
Czasami ból gardła rozpoczyna się po zjedzeniu lodów lub po wypiciu mrożonej kawy. Innym razem dolegliwość daje o sobie znać po długotrwałym przebywaniu w zadymionym lub klimatyzowanym pomieszczeniu. Takim przyczynom, jak ciała obce, urazy, czy inne czynniki fizyczne, łatwo zaradzić. Wystarczy wyeliminować bodziec, który spowodował ból gardła i zastosować miejscowy środek uśmierzający dolegliwość. Jednak niekiedy kłucie, drapanie lub swędzenie w gardle oznacza poważniejszą przypadłość. Można wyróżnić kilka chorób, które przebiegają z bólem gardła.
- Angina paciorkowcowa: infekcja bakteryjna spowodowana najczęściej zakażeniem Streptococcus pyogenes A. Towarzyszy jej wysoka gorączka oraz powiększenie węzłów chłonnych podżuchwowych i szyjnych [4].
- Ostre wirusowe zapalenie gardła, któremu towarzyszy kaszel, katar, osłabienie i nieznaczne podwyższenie temperatury ciała [1].
- Przeziębienie i grypa [2].
- Przewlekłe zakażenia i stany zapalne: zatok przynosowych, gardła i migdałków o charakterze ropnym [2].
- Mononukleoza zakaźna: zakażenie wirusem EBV, w którym pojawia się gorączka, przewlekłe zmęczenie, obrzęk wokół oczu oraz powiększenie wątroby i śledziony [4].
- Inne choroby zakaźne: odra, płonica, ospa wietrzna [1].
- Opryszczkowe zapalenie gardła [4].
- Zapalenie gardła przebiegające z wysypką skórną: różyczka, płonica, choroba Kawasakiego (długotrwała gorączka, przekrwienie spojówek i powiększenie węzłów chłonnych) [4].
- Neuralgie, które obejmują nawracający jednostronny ból gardła o rwącym charakterze [1].
- Refluks żołądkowo-przełykowy [1].
- Dysfagia (trudności w przełykaniu) [2].
- Choroba nowotworowa gardła [2].
Jak leczyć ból gardła?
Jeśli ból gardła jest spowodowany infekcją wirusową, można wykorzystać domowe środki łagodzące dolegliwość. Oprócz nawadniania organizmu i wypoczynku warto sięgnąć po zioła lub leki zwalczające drobnoustroje. W zmniejszaniu nieprzyjemnych dolegliwości w jamie ustnej pomogą dostępne w aptece bez recepty tabletki do ssania na ból gardła o działaniu przeciwzapalnym i przeciwbólowym [2].
Ból gardła może być oznaką niewinnej dolegliwości, ale gdy staje się uciążliwy i nie mija, a domowe sposoby zawodzą, należy niezwłocznie skonsultować się z lekarzem. Specjalista musi rozpoznać przyczynę odczuwanego stanu i wdrożyć odpowiednie leczenie np. antybiotyki.
Bibliografia:
[1] Waśniewska-Okupniak E., Ból gardła, Lekarz POZ 5/2020, s. 253-257.
[2] Wiercińska M., Ból gardła, 2022 (witryna internetowa: https://www.mp.pl/pacjent/objawy/105644,bol-gardla (dostęp: 20.11.2023)).
[3] Latkowski, B., Czynniki zewnętrzne a przewlekłe zapalenie gardła i krtani, 1982, Notatki Płockie. Kwartalnik Towarzystwa Naukowego Płockiego, 27(1 (110), s. 41-42.
[4] Kalicki B. i in., Ból gardła – kiedy leczenie objawowe jest wystarczające?, Pediatr Med Rodz 2012, 8 (2), p. 107-110.
Artykuł na zlecenie Chlorchinaldin