Dbanie o porządek zazwyczaj się chwali, a cechy te są pożądane nie tylko w życiu prywatnym, ale i w szkole, czy też w pracy. Porządek usprawnia bowiem życie, ale jeśli przeradza się w obsesję, to mówimy wtedy o chorobie. Czym dokładnie jest pedantyzm? Kim jest pedant?
Czym jest pedantyzm? Kim jest pedant?
Zwyczajne dbanie o porządek, które nie utrudnia nam codzienności i nie zabiera całego czasu, jest jak najbardziej normalne i wskazane. Jeśli jednak maniakalna dbałość o czystość w mieszkaniu lub higienę osobistą sprawia, że pogorszeniu ulegają kontakty z bliskimi lub nie potrafimy się zmusić do realizacji ustalonych celów, może to znaczyć, że cierpimy na pedantyzm. Czym dokładnie jest ta choroba?
Pedantyzm to zaburzenie obsesyjno-kompulsywne, które wynikają z odczuwania natrętnych myśli i silnych emocji – lęku, strachliwości, braku pewności siebie. Kiedy nie możemy sobie poradzić z natręctwem, należy zgłosić się do profesjonalisty, który zastosuje odpowiedni sposób leczenia.
Pedant to typowy perfekcjonista. W jego otoczeniu nie moze być zbędnych rzeczy, wszystko musi być idealnie ułożone, na swoim miejscu. Nie potrafi przebywać wśród bałaganu. Konieczność zaprowadzania porządku lub przesadnego dbania o własną higienę jest próbą rozładowania emocji takich jak silny lęk czy strach i zapanowania nad nimi. Poprzez dbanie o idealną czystość w otoczeniu, pedant chce osiągnąć poczucie spokoju. Niestety jest to jedynie iluzja.
Mania czystości ulega z czasem pogłębieniu i często przeradza się w nerwicę natręctw. Osoba z takim zaburzeniem chce nadal zaprowadzać porządki, a myśl o czystości jest coraz bardziej obsesyjna. Pedant sprząta i odczuwa ulgę, ale jednocześnie wiedząc, że nie kontroluje swojego zachowania, odczuwa niepokój i popada w stany lękowe. To błędne koło, gdyż zachowania pedantyczne w tym samym czasie powodują zadowolenie i niezadowolenie.
Jak rozpoznać pedantyzm?
O pedantyzmie mogą świadczyć rytuały, jak na przykład ustawianie przedmiotów we właściwych miejscach, włączanie urządzeń w konkretnej, niezmiennej kolejności, trudności lub kompletna niemożność skupienia się na czymś innym, jeżeli wokół panuje nieporządek. Przykładem pedantyzmu może być również częste mycie rąk.
Pedantyzm jest w stanie zniszczyć relacje z innymi. Przytoczyć można przypadek pewnej kobiety, która nie panowała nad swoim niepokojem do tego stopnia, że osoby wychodzące z toalety pytała, czy umyły ręce i w trakcie ich wizyty przecierała klamki od drzwi. Często można usłyszeć o osobach, które wpadają w furię na widok nieodpowiednich zachowań w aucie – jedzenia i picia, trzymania nóg na siedzeniu i wyżej, poprzekręcanych pasów, schowanych w drzwiach chusteczkach. Takie reakcje mogą sprawiać przykrość bliskim lub stać się nawet zarzewiem poważnego konfliktu, ponieważ pedanci często reagują na niemożność zaprowadzenia porządku impulsywnie, z dużą nerwowością.
Fobia na punkcie brudu oraz nieporządku jest dość wstydliwym tematem, dlatego osoby z tym zaburzeniem rzadko się do niego przyznają. Jest to jednak podstawa do rozpoczęcia pracy nad sobą i zwalczenie obsesję na punkcie czystości (na tyle, aby zacząć funkcjonować w społeczeństwie i zaprzestać w jakimś stopniu wykonywania określonych czynności oraz odsunąć od siebie natrętne myśli).
Przyczyny pedantyzmu
Pedantyzm może mieć różne źródła, przy czym niektóre osoby mają do niego większe predyspozycje, ponieważ mają mocniej rozwiniętą reaktywność lub neurotyzm. Przyczyną pedantyzmu może być także nieprawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego. Zwykle uwidacznia się to już w wieku dziecięcym, jednak sama skłonność nie jest wystarczająca, aby wykształcił się poważny problem. Ujawnia się on zwykle na skutek stylu wychowania przez rodziców. Jeśli dzieciom stawia się wysokie wymagania, nagradza się je za perfekcjonistyczne podejście i karze za najdrobniejsze nawet błędy, to takie zachowanie przekłada się na ich zdrowie psychiczne, prowadząc do wielu zaburzeń osobowości.
Zwykle cechy osobowości perfekcjonistycznej zauważa się między 18 a 20 rokiem życia. Na leczenie składają się 2 czynniki: terapia i leki. Dzięki odpowiedniej opiece perfekcjoniści mogą zacząć normalnie funkcjonować.