Władza rodzicielska często mylona jest z prawami rodzicielskimi. Rozróżnienie tych dwóch pojęć ma jednak duże znaczenie. Regulowane są one przez przepisy Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego.
Pojęcia
Władza rodzicielska to szerokie pojęcie i oznacza przede wszystkim obowiązki, jakie rodzice mają względem swoich małoletnich dzieci. Co do zasady, przysługuje ona obojgu rodzicom. Z władzą rodzicielską związanych jest wiele przywilejów, lecz także obowiązków. Zaliczyć do nich można m.in. opiekowanie się dzieckiem, dbanie o jego dobrobyt, wychowanie dziecka, dbanie o jego edukację, a także o jego ogólne dobro. Wiąże się to nie tylko z podejmowaniem decyzji dotyczących dziecka, np. wyborem szkoły czy sposobem leczenia, lecz także składaniem niejako w jego imieniu oświadczeń. Władza rodzicielska powstaje w momencie narodzin dziecka, a ustaje w dniu osiągnięcia przez nie pełnoletniości. Więcej na ten temat przeczytasz tutaj: https://jakubowskazawada.com/prawo-rodzinne/.
Prawa rodzicielskie wiążą się ściśle z władzą rodzicielską, ale nie są to pojęcia tożsame. Jest to możliwość decydowania o sprawach dziecka, szczególnie dotyczących jego wychowania. Prawa rodzicielskie mogą zostać odebrane przez sąd, jednemu lub obojgu rodziców, w określonych sytuacjach. Dzieje się tak, gdy rodzice nie mogą długotrwale wykonywać władzy rodzicielskiej lub gdy nie interesują się dzieckiem, a nawet mu szkodzą.
Decydowanie o sprawach dziecka
Wszystkie wyżej wymienione decyzje powinny uwzględniać nie tylko dobro dziecka, lecz także jego osobiste preferencje. Z władzą rodzicielską wiąże się również reprezentowanie, przy czym niektóre decyzje (szczególnie te, które mają wpływ na sytuację majątkową dziecka) można podejmować tylko za uprzednią zgodą sądu, np. sprzedaż nieruchomości, której dziecko jest właścicielem lub współwłaścicielem. W uzyskaniu takiej zgody pomoże kancelaria zajmująca się prawem rodzinnym, np. kancelaria w Rzeszowie (https://jakubowskazawada.com/). Pismo takie musi być sporządzone w prawidłowy sposób, aby sąd przychylił się do wniosku rodziców.
Z władzą rodzicielską wiąże się także pojęcie jej nadużywania. Może ono polegać nie tylko na deprawacji nieletniego (np. nakłanianiu do spożywania alkoholu), lecz także zmuszaniu do pracy, czy nastawianiu dziecka przeciwko drugiemu rodzicowi.
Odebranie praw rodzicielskich
Powodem odebrania praw rodzicielskich może być zaniedbanie obowiązków rodzicielskich, np. niepilnowanie, aby dziecko uczęszczało do szkoły, niedbanie o jego zdrowie, porzucenie go, a nawet niepłacenie alimentów. Odebranie praw rodzicielskim może nastąpić w dwojaki sposób – poprzez wszczęcie sprawy z urzędu lub na wniosek. Wniosek może wnieść nie tylko rodzic, lecz także szkoła, kurator dziecka czy prokurator, który zostanie zawiadomiony o nieprawidłowościach. Po odebraniu praw rodzicielskich rodzic traci możliwość decydowania o losie dziecka, nie uczestniczy już w jego wychowaniu. Nie ma wpływu na wybór ścieżki jego edukacji czy miejsca zamieszkania. Należy jednak pamiętać, że nawet w momencie odebrania praw rodzicielskich, rodzic ma prawo utrzymywania kontaktów z dzieckiem i może się z nim spotykać. Więcej informacji na temat praw rodziców w takiej sytuacji można uzyskać od profesjonalisty, np. adwokata. Pozbawienie praw rodzicielskich może mieć charakter tymczasowy i zostać uchylone.