Szowinizm to przekonanie o wyższości własnego gatunku, narodu, rasy, grupy społecznej, płci, które łączy się z pogardą czy wręcz niechęcią wobec innych grup oraz mniejszości. Nazwa szowinizm (z fr. chauvinisme) pochodzi od nazwiska Chauvin, napoleońskiego żołnierza, który był bezgranicznie oddany swemu dowódcy.
Czym jest szowinizm?
Cechą charakterystyczną dla szowinizmu jest bezkrytyczne i bezrefleksyjne spojrzenie na swoją osobę, swoją grupy społeczną, społeczność czy naród, a także pomniejszanie ich wad. To wiara w wyższość swoją nad innymi, jest wręcz chorobliwa.
Obecnie terminu szowinizmu używamy przede wszystkim w kontekście przekonania mężczyzn o ich wyższości nad kobietami, jednak istnieją również inne jego rodzaje i sporo zjawisk występujących na świecie obdarza się tym mianem.
Szowinizm — rodzaje
Obecnie występuje kilka rodzajów szowinizmu. Oto one:
- szowinizm narodowy – to skrajna forma nacjonalizmu, która objawia się megalomanią narodową, przesadnym uwielbieniem własnej nacji i wywyższaniem jej. Jednocześnie kieruje nim nienawiść do pozostałych narodów, bardzo często połączona z agresją;
- szowinizm gatunkowy – to dyskryminacja innych gatunków, np. zwierząt. Skala i sposób zjawiska różnią się w zależności od miejsca występowania; niektóre zwierzęta są traktowane dobrze w jednym kraju, a w innym jest całkowicie odwrotnie;
- szowinizm generacji – to myślenie, że starsze pokolenie jest zdecydowanie lepsze i mądrzejsze od młodszego, albo odwrotnie – przekonanie, że tylko młodsze pokolenie może mieć rację, bo jest dostosowane do nowoczesnych warunków;
- szowinizm rasowy – to dyskryminacja ze względu na kolor skóry, która objawia się np. mniejszymi płacami czy aktami agresji;
- szowinizm etniczny – to dyskryminowanie za przynależność do danej narodowości;
- „męski szowinista” – to pojęcie wymyślone przez ruchy feministyczne i dotyczy dyskryminacji płciowej kobiet. Mówiąc o dyskryminacji, od razu na myśl przychodzi trafniejsze określenie – seksizm.
Szowinizm występował praktycznie w każdym minionym wieku. Współcześnie bardzo nasilony jest szowinizm religijny, szczególnie w krajach Bliskiego Wschodu, gdzie ścierają się największe religie świata.
Często idea szowinistyczna naiwnie wierzy w wyższość swego narodu, religii czy rasy nad innymi. Tym samym uzurpuje sobie prawo do podboju innych, słabszych państw. Dobrym przykładem jest II Wojna Światowa, kiedy pod wodzą Adolfa Hitlera Niemcy uzurpowały sobie prawo do zdobywania tzw. przestrzeni życiowej.
Szowinizm to niezwykle negatywna i niebezpieczna postawa, budująca bariery i wzywająca do dyskryminacji wybranych grup.