Torbiele pajęczynówki zwykle wykrywa się przypadkowo. Małe nie powodują objawów i nie są niebezpieczne, jednak kiedy urosną, mogą wywoływać przykre dolegliwości, niekiedy nawet groźne dla życia.
Co to jest pajęczynówka?
Pajęczynówka, inaczej opona pajęcza, jest jedną z trzech opon mózgowo-rdzeniowych. Zlokalizowana jest pomiędzy oponą twardą a miękką. Od strony zewnętrznej pajęczynówka zrasta się z oponą twardą, natomiast od wewnątrz od opony miękkiej oddziela ją wąska przestrzeń (wypełniona płynem mózgowo-rdzeniowym).
Torbiel to nieprawidłowa ograniczona przestrzeń wyścielona tkanką i wypełniona płynem. Torbiele pajęczynówki powstają na skutek zdwojenia pajęczynówki bądź jej rozszczepienia. Mogą wystąpić u pacjentów w różnym wieku, chociaż najczęściej chorują mężczyźni około 30. roku życia. Torbiele podpajęczynówkowe należą do stosunkowo rzadkich schorzeń. Mogą zlokalizować się w dowolnym miejscu, jednak najczęściej diagnozuje się torbiele tylnego dołu czaszki. Torbiel pajęczynówki może umiejscowić się również w okolicy skroniowej. U ok. 90% pacjentów torbiel występuje pojedynczo.
Torbiele pajęczynówki – przyczyny
Torbiele pajęczynówki dzieli się na:
- pierwotne, które obecne są od urodzenia i należą do anomalii rozwojowych. Wada wrodzona polega na wewnątrzczaszkowym nagromadzeniu płynu mózgowo-rdzeniowego w błoniastym zbiorniku, którego ściany stanowi zdwojona bądź rozszczepiona opona pajęcza;
- wtórne, które są efektem urazu albo procesu zapalnego. Mogą rozwinąć się wskutek przenoszonego zapalenia opon mózgowych, uszkodzenia mózgu czy dziedzicznej patologii tkanki łącznej (zespół Marfana).
Torbiele pajęczynówki – objawy
Małe torbiele podpajęczynówki mogą przebiegać bezobjawowo. Najczęściej dzieje się tak w przypadku niewielkich torbieli, które nie wymagają leczenia. Ewentualne objawy łatwo pomylić ze zmęczeniem. Nasilenie symptomów związane jest z lokalizacją i wielkością torbieli. Większa torbiel pajęczynówki może objawiać się w następujący sposób: chory czuje się senny i osłabiony, ma bóle i zawroty głowy, nudności oraz wymioty.
Jeśli torbiel znacząco urośnie, mogą pojawić się groźne dla zdrowia objawy, takie ja: wzrost ciśnienia śródczaszkowego, drgawki, zaburzenia czucia, zmiany zachowań, halucynacje, napady padaczkowe, zaburzenia widzenia, zaburzenia mowy, zaburzenia koordynacji ruchowej ciała (ataksja). Do tego może dojść również: bezdech senny, szumy uszne, zaburzenia równowagi, wodogłowie, zaburzenia słuchu. Torbiele pajęczynówki tylnego dołu czaszki bywają powodem jednostronnego niedosłuchu odbiorczego (zwłaszcza jeśli są zlokalizowane w kątach mostowo-móżdżkowych), zaburzenia koordynacji ruchowej, czy zaburzeń równowagi.
Torbiele pajęczynówki – leczenie
Torbiele pajęczynówki wykrywane są zwykle przypadkowo. Diagnozę stawia się na podstawie wywiadu z pacjentem i po wykonaniu rezonansu magnetycznego i/lub tomografii komputerowej. Podczas badania ustalona zostaje lokalizacja oraz wielkość zmiany – i na tej podstawie dopasowuje się leczenie. Zalecane może być również wykonanie badania neuropsychologicznego.
Małych torbieli pajęczynówki w głowie nie poddaje się leczeniu chirurgicznemu, zwykle znikają one same w ciągu kilku miesięcy. Pacjent musi pozostać jednak w stałym kontakcie z lekarzem i poddawać się badaniom okresowym. Ważne jest, aby kontrolować, czy torbiel się nie powiększa.
Torbiele pajęczynówki średniej wielkości można leczyć farmakologicznie. Wskazaniem do ich operacyjnego usunięcia są towarzyszące im nieprzyjemne dolegliwości.
Dużą torbiel należy zoperować, bez względu na to, czy towarzyszą jej inne objawy. Bardzo niebezpieczne jest pęknięcie torbieli, które prowadzi zwykle do zapalenia opon mózgowych. Celem leczenia jest obniżenie ciśnienia wewnątrzczaszkowego.
Duża torbiel pajęczynówki usuwana jest poprzez drenaż (torbiel jest przebijana, a jej zawartość usuwa się specjalną igłą) lub ucinana. Najczęściej stosuje się technikę endoskopową (endoskop to wziernik z własnym źródłem światła, który używany jest do oglądania wewnętrznych ścian narządów), ponieważ jest bezpieczna, mało inwazyjna i obarczona mniejszą liczbą ewentualnych powikłań. Zwykle zaleca się ją w przypadku schorzeń mózgu. Inną metodą usuwania torbieli pajęczynówki jest laser bądź fenestracja.