Renesans w Polsce obejmuje okres od końca XV wieku do końca wieku XVI. Momentem historycznym, który go zamyka jest 1584 rok, kiedy zmarł Jan Kochanowski. Odrodzenie to druga nazwa tej epoki, epoki wskrzeszającej ideały antyku, interesującej się jego historią, tłumaczącej ówczesną literaturę i uważającej antycznych uczonych za autorytety.
Gatunki literackie renesansu:
A) Pochodzące z antyku
1) dialog,
2) fraszka,
3) pieśń,
4) sielanka,
5) tragedia,
6) tren.
B) Pochodzące ze średniowiecza
1) kazanie,
2) kronika,
3) misterium,
4) sonet.
Najważniejszymi tematami i motywami literatury odrodzenia są:
1) miłość,
2) ojczyzna i powinności wobec niej,
3) poezja,
4) filozofia życia człowieka,
5) wieś,
6) wzorce postępowania.
Dzieła epoki w literaturze polskiej:
1) fraszki, pieśni, treny Jana Kochanowskiego, a także jego dramat pt. Odprawa posłów greckich,
2) Kazania sejmowe Piotra Skargi,
3) sonety Mikołaja Sępa-Szarzyńskiego.
Źródło: Wikimedia Commons
Dzieła epoki w literaturze powszechnej:
1) Hamlet,
2) Makbet,
3) Dekameron,
4) Sonety do Laury,
5) Orlando Szalony.
Pisarze renesansu:
1) Jan Dantyszek (1485-1548) – autor łacińskich wierszy,
2) Łukasz Górnicki (1527-1603),
3) Klemens Janicki (1516-1543) – poeta, opisywał żywoty polskich królów,
4) Jan Kochanowski (1530-1584) – propagował patriotyzm, wprowadził do literatury bohatera dziecięcego, tragedię nowożytną, pieśń i tren,
5) Andrzej Krzycki (1482-1537) – pisał głównie erotyki i paszkwile,
6) Andrzej Frycz-Modrzewski (1503-1572) – publicysta szczerze troszczący się o Polskę,
7) Stanisław Orzechowski (1513-1566) – ksiądz, pisarz religijny i polityczny,
8) Mikołaj Rej (1505-1569),
9) Piotr Skarga (1536-1612) – wprowadził do literatury alegoryczne ujęcie ojczyzny-Matki i ojczyzny-tonącego okrętu.
Co nam zostało z tej epoki?
Między innymi hasło carpe diem, co oznacza chwytaj dzień.
[Informacje powyżej zaczerpnięte z książki System mądrego szukania: Literatura., Aleksandra Rzążewska (Wydawnictwo Park Sp. z o.o.) z roku 2006]
Fragment dzieła renesansu/odrodzenia (Hamlet Williama Szekspira):
HAMLET
(…) – Ha! co widzę?
Piękna Ofelia! – Nimfo, w modłach swoich
Pomnij o moich grzechach.
OFELIA
Jakże zdrowie
Waszej książęcej mości od dni tylu?
HAMLET
Dobre; pokornie dziękuję waćpannie.
OFELIA
Mam jeszcze od was, panie, kilka drobnych
Pamiątek, dawno zwrócić je pragnęłam:
Odbierzcie je dziś, proszę.
HAMLET
Jako żywo!
Jam nigdy w życiu nic nie dał waćpannie.
OFELIA
Wiesz dobrze, mości książę, żeś to czynił,
I upominki swoje ubarwiałeś
Takimi słowy, które wszelkiej rzeczy
Wartość podnoszą. Woń ich uleciała:
Weź je na powrót, panie, w oczach bowiem
Każdej szlachetnie myślącej osoby
Najdroższe dary lichymi się stają,
Gdy dawca martwy. Oto są.
HAMLET
Cha-cha-cha! Więc jesteś uczciwa?
OFELIA
Mości książę!
HAMLET
Czy jesteś piękna?
OFELIA
Co znaczą te pytania?
HAMLET
To, że jeżeli jesteś uczciwa i piękna, uczciwość twoja nie powinna mieć nic do czynienia z pięknością.
OFELIA
Jak to, panie? Czy może piękność z czymś lepszym chodzić w parze niż z uczciwością?
HAMLET
Zapewne, tylko że potęga piękności prędzej obróci uczciwość w rajfurkę, niż wpływ uczciwości potrafi piękność na swoją modłę przerobić. Było to niegdyś paradoksem, ale w nowszych czasach okazuje się pewnikiem. Kochałem dawniej waćpannę.
OFELIA
W rzeczy samej, dawałeś mi to, książę, do zrozumienia.
HAMLET
Nie trzeba ci było tak rozumieć; bo cnota nie daje się w stary nasz pień wszczepić tak, żebyśmy trącić nim przestali. Nie kochalem cię wcale.
OFELIA
Tym bardziej więc zostałam zawiedziona. …
